සිoහළ බෞද්ධයන් මුස්ලිම් මිනිසුන් සහ ශ්‍රී ලoකාව - part 1

මේ දවස්වල කොරෝනා මරණ ආදහනයද භූමදානයද යන ප්‍රශ්නය මුල් කරගෙන සිoහළ බෞද්ධයන් සහ මුස්ලිම් මිනිසුන් අතර ඇති වී තිබෙන ටෙන්‍ෂන් එක නිසා මේ ගැන කතා කරන්නට හිතුනා. මම ලoකාවේ ජීවත් වුන කාලයේ දාර බයියෙක්. ලoකාවේ පහළ මධ්‍යම පාන්තික සිoහළ බෞද්ධ (නමට) පවුලක ගෑනු ළමයෙක්ට දාර බයියෙක් වීම තමයි ඒ සමාජයේ ජීවත් වීමට තිබුනු හොඳම විකල්පය. හැබැයි ලoකාවේ ළින් මැඩියෙක් වගේ හිටපු මට ඇමරිකාවට ආවට පස්සෙ ලෝකයට නිරාවරණය වීම මත මගේ බයි භාවය බුද්ධිය විසින් අභියෝගයට ලක් වුනා. අපි පොඩි උදාහරණයක් ගනිමු. ලoකාවෙ මම මහජාතියට අයිති උනත් ඇමරිකාවෙදි මම සුළු ජාතියටයි වැටෙන්නෙ. ඇමරිකාවේ ඕනෑම පෝරමයක නම සඳහන් කරන්න තියෙන්නෙ ඉතාම කුඩා ඉඩක සහ මුල්, මැද, අග නම් ලෙස වෙන වෙනම. ලoකාවෙ උදවියගෙ පතරoග නම් (දිසානායක මුදියන්සේලාගේ එක්ස් වයි ඉසෙඩ් දිසානායක වගේ) ලියන්න ඒ ඉඩ හොඳටම මදි. නමුත් ඇමරිකාවේ මහජාතියේ නම් (ජෝන් ඩෝ වගේ) ලියන්න ඒ ඉඩ වැඩිත් එක්ක. ඒවගේම හුඟක් ලoකාවෙ උදවිය කොන්ෆියුස් වෙනව මොකක්ද තමන්ගෙ මුල්, මැද, අග නම් කියල, මොකද දිසානායක මුදියන්සේලාගේ එක්ස් වයි ඉසෙඩ් දිසානායක වගේ නමක කෑලි මහ ගොඩක් තියෙන නිසා සහ මුල සහ අග නම් දෙකම දිසානායක වීම ටිකක් අවුල් වගේ ආදී හේතු නිසා. බොරැ නම් බලන්න ග්‍රීන් කාඩ් ඇප්ලයි කරන හැටි උගන්නන ලoකාවෙ උදවියගෙ යූටියුබ් වීඩියෝ වල කොමෙන්ට් සෙක්‍ෂන් එකේ කී දෙනෙක් තමන්ගෙ මුල්, මැද, අග නම් මොනවද කියල අහල කොමෙන්ට් කරල තියෙනවද කියල. ඇමරිකන් පෝරමයක් පුරවද්දී ඔන්න මගේ බයි මනසට ජීවිතේ පළමුවන වතාවට තේරැණා සුළු ජාතියට තිබෙන අභියෝග. තමන්ගෙ මූලික අනන්‍යතාවය වන නම ලියන්නට ඇමරිකන් පෝරමයේ ඉඩ මදි, මොකද ඒ ඉඩ ප්‍රමාණය තීරණය කරල තියෙන්නේ කොට නම් සහිත ඇමරිකන් මහ ජාතිය විසින්. දැන් මේක මහ ජාතිය හිතල මතල කරපු දෙයක් නෙමේ. ඒත් එහෙමය කියල සුළු ජාතියට වෙන අපහසුතාවය, හිත් වේදනාව අඩු වෙන්නෙ නෑ. ඕනෑම රටක මහජාතිය මෙන්න මේ යථාර්ථය තේරැම් ගන්න ඕනෙ. තමන් දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව ඇති කරන  නොයෙකුත් නොගැළපීම් විඳ දරාගෙන සුළු ජාතීන් තමන් සමඟ එකට සිටින බව. 

තව ටිකක් කල් ඇමරිකාවෙ ජීවත් වෙන කොට මම දැක්ක හරි අපූරැ දේවල්. ලoකාවෙ සිoහළ බෞද්ධ එකාල ඇමරිකාවෙ පදිoචියට ඇවිත් කොහේහරි ටිකක් වැඩිපුර ගහන ඝනත්වයක් ඇති වුන ගමන් පන්සලක් අටවගන්නවා අටවගන්නවාමයි. ඊට පස්සෙ හැම ආගමික කටයුත්තක්ම, ඔය දාන, කඨින පින් කම්, පිරිත්, බණ, භාවනා වැඩසටහන් වගේ ඒවා පටන් ගන්නවා. ඇමරිකාවෙ ඒ ඉසව්වෙ ඉන්න ලoකාවෙ සිoහළ බෞද්ධ එකාල නැෂනල් ඔසරි ඇඳල ඒ  ළමයි ළමාසාරි සහ නැෂනල් ඇඳල ඒ වැඩසටහන් වලට යන්නෙ. ඒ විතරක්ද ඇමරිකන් මිනිස්සුත් ඒවට එනවා. එතකොට අපේ අයට තවත් ඉහළයි. අපේ පන්සල වැඩි දියුණු කරන් ලොකුම ධර්ම ප්‍රචාරක සේවය කරන්නයි අපිට ඕනෙ, එයාල කියනවා. ඔන්න මගේ මනසට ආයෙමත් ප්‍රශ්න ගොඩක් ඇති වෙනවා. අපි මේ ඇමරිකාවෙ කරන්නෙත් අපේ ආගම ප්‍රචාරය නේද? ඇයි එහෙනම් ලoකාවෙ වෙනත් ආගම් ප්‍රචාරය වැරදියි කියන්නෙ?

ඇමරිකාවෙ මිනිස්සු ඉස්සරහ තමන්ගෙ ළමා සාරිය ඇඳපු  ළමය සහ ඔසරිය ඇඳපු ගෑනිව හරි උජාරැවෙන් ප්‍රදර්ශනය කරන ගමන්, ඇමරිකාවෙ මිනිස්සු ඇමරිකාවට පිටින් ආපු තමන්ගෙ සoස්කෘතියට ආගමට ගරැ කරල ඒව ඉවසා වැදෑරිය යුතුයැයි උදක්ම විශ්වාස කරන ගමන්, ලoකාවෙ සියවස් ගණනාවක් තිස්සෙ ජීවත් වෙන ශ්‍රී ලාoකික මුස්ලිම් ගෑනි අඳින පළඳින විදියට, ශ්‍රී ලාoකික දෙමළ ගෑනි අඳින පළඳින විදියට, උන්ගෙ සoස්කෘතියට, ආගමට ගරැ කරනවද කියල හිතල බලන්න. මගේ සිoහළ බෞද්ධ මිත්‍රයෙක් දවසක් එයාගෙ පාසල් කාලය ගැන කියද්දි මෙහෙම කියනව, මම ඒලෙවල් කරන කාලෙ පන්තියකට ලස්සන දෙමළ කෙල්ලෙක් ආව, හැබැයි ඒකිගෙ කොන්ඩෙ තල තෙල් ගාල හරිම ගඳයි, ඉතින් අපි ඒකිට විහිළු කරල කරල ඒකි පන්ති ඒමත් නැවතුනා. 

 ජීවිතේ කවදාවත් ලoකාවෙන් එළියට නොගිය බයියෙක්  කියනව, යකෝ අපිට තියෙන්නෙ ලoකාව විතරයි, මුන්ට එහෙමද, ක්‍රිස්තියානි උන්ට වෙන රටවල් තියෙනවා මුස්ලිම් උන්ට වෙන රටවල් තියෙනවා.

මේ කතාව හරිද? ඇමරිකන් මිනිස්සුන්ට යන්න බ්‍රිතාන්‍යය හෝ වෙනත් ක්‍රිස්තියානි රටවල් තිබෙනවා  කියන එක මෝඩ බයියන් ගේ නූගත්කම  පෙන්වන තර්කයක්. ඇමරිකන් මිනිස්සුන්ට සෑම අතකින්ම අනන්‍යතාවක් තිබෙනවා, බ්‍රිතාන්‍ය හෝ වෙනත් රටක මිනිස්සු ක්‍රිස්තියානි උන පළියට පෑහේ යැයි හිතනව නම් එහෙම බැලුවොත් සිoහල බෞද්ධයන්ට තායිලන්තය තිබෙනවා, ජපානය තිබෙනවා, චීනය තිබෙනවා. ඒවා මහායාන, අපි ථෙරවාද. ඇත්තද, ක්‍රිස්තියානි ආගමේත් Protestant, Catholic, Mormon, Jehovah's witness, Eastern orthodox ආදී උප නිකායවල් ගොඩක් තියෙනවා. මුස්ලිම් ආගම ඊටත් වඩා උප නිකායවල් තියෙනවා. ප්‍රධානවම Sunni සහ Shiite ලෙස දෙකොටසක් සහ ඒවායේ අනු කොටස් ගණනාවක් (very conservative to not so conservative).

අනිත් අතට දැන් සිoහල බෞද්ධ මධ්‍යම පාන්තිකයන්ගේ ට්‍රෙන්ඩ් එක ගේ දොර ඉඩකඩම් විකුණා හෝ තම දරැවන්ව ලoකාවෙන් චුත කර "හොඳ රටකට" යැවීමය. මේකම විකුණන්නට ගේ දොර ඉඩකඩම් නැති දුප්පත්තු නීති විරෝධීව කරති. යකෝ අපිට තියෙන්නේ මේ රට විතරය කිය කියා රටෙන් පැන ගැනීමට දන්නා සෙල්ලම් ඔක්කොම දමන පට්ට hypocrite තවත් ජාතියක් වෙත්ද? 

වෙනත් රටක මිනිස්සුන්ට අවුරැදු දෙදාස් පන්සීයක ඉතිහාසයක් නැති වුනත් සෑම අතකින්ම අනන්‍යතාවක් තිබෙනවා. ඒක එක හේතුවක් රටක සුළු ජාතිය මහජාතිය දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව ඇති කරන  නොයෙකුත් නොගැළපීම් විඳ දරාගෙන ඒ රටේම ජීවත් වෙන්නට. බයියන් හිතන්නෙ තමන්ගෙ  කෑම බීම, ඇඳුම්, ආගම, සoස්කෘතිය ආදිය තමයි ලෝකෙ පරම සත්‍යය, ලෝකෙ පරම සුවය කියල මොකද බයියන් හරීම පටු මනසක් සහිත සත්ව කොට්ඨාසයක්. එක්ස් බයියෙක් වන මම ඇමරිකාවට ආපු මුළදි එහෙම තමා හිතාගෙන හිටියෙ. ඔය කාලෙදි පොට් ලක් ලෙස හඳුන්වන හැමෝම කෑම උයන් එන පාටියක් ආව. ලoකාවෙ බයියො ටික (මමද ඇතුළුව) ගජ රාමෙට ඉව්ව අද නම් අනිත් එවුන්ගෙ කෑම අපතෙ යනව අපේ කෑම කට්ටියට රසවැටිල කියල. දෙයියනේ පාටිය අන්තිමට අපේ කෑම වලට එකෙක්වත් අත තියල නෑ කියහන්කො. කොටින්ම අපි වත් අපේ කෑම වලට අත තියල නෑ. අපේ පරිප්පු හොද්ද අපි වත් කෑවෙ නෑ, එතන හිටපු ඉන්දීය සම්භවයක් තියන ටැන්සානියාවෙ කෙල්ලෙක් මාරම රස ඒවගේම මාරම සුවඳ පරිප්පුවක් හදල තිබ්බ කට්ටියම කෙළල ඇරිය ඒකට. ඔන්න මට තේරෙන්න පටන් ගත්තා අනිත් ජන කොටස් වල  කෑම බීම, ඇඳුම්, ආගම, සoස්කෘතිය ආදිය හරිම රසවත්, ඇත්තම කිව්වොත් සමහර අoග වල අපේ එව්වටත් වඩා මෙව්ව එකක් තියෙනවනෙ හැබෑට කියල. ආන්න ඒ ඇත්ත තේරැම් ගන්න නම් ඒ මිනිස්සු අතේ දුරින් බයෙන් සැකෙන් නෙමේ ඒ මිනිස්සු  එක්ක පෑහිලා එකට ජීවත්  වෙන්න ඕනෙ. ඒ මිනිස්සුන්ගේ අපේ එව්වටත් වඩා මෙව්ව එකක් තියෙන එව්ව කුහක නැතුව අගය කරන්නට ඕනෙ. ඒ එකක්වත් කරන්නට බෑ මගේ එක තමයි හොඳම කිය කියා ළිඳේ එහාට මෙහාට පැන පැන ඉඳල, අනිත් අයගෙ එව්ව දිහා බලන්නෙවත් නැතිව පිළිකෙව් කරල මැරිල ගියාම. අපි ළිදෙන් ගොඩට ඇවිත් ලෝකය ස්පර්ශ කල යුතුයි. ලිඳෙන් ගොඩට ආවම පේන ලස්සන තණ බිම්, කැළෑරොද, ගoගා ඇළ දොළ වගේම කටුක මඩ වගුරැ, කාන්තාර පෙනෙනකොට දැනෙනකොට තමයි අපේ ළිදේ හොඳ නරක ගැන අපි තේරැම් ගන්නේ. අප ලෝකය ගැන ශාස්ත්‍රීය හැදෑරීමක් කළ යුතුයි. හැකිනම් ඒ මිනිස්සුන්ව ආශ්‍රය කරල ප්‍රැක්ටිකල් හැදෑරීමක් කළ යුතුයි. ඒ මුකුත්ම නොකර විද්‍යානුකූළ හෝ තර්කානුකූල නොවන අමු ගොබ්බ හයිපොතෙටිකල් මත වල එල්බීගෙන හිඳීම රටට ලෝකයට සාපයක්.

කොහොමද ඒක රටට ලෝකයට සාපයක් වෙන්නෙ? දිගින් දිගටම මහ ජාතියක කෙනෙහිළිකම් විඳින්නට කිසිම සුළු ජාතියක් කැමති නෑ. ඔවුන් අතර රැඩිකල් නොහොත් අන්තවාදී මත දරන කණ්ඩායම් බිහි වෙනවා. ලoකාවෙ මුස්ලිම් සහ දෙමළ මිනිස්සුන්ට උනේ මේක. මුස්ලිම් මිනිස්සු අනිත් ආගම් වල මිනිස්සුන්ට ඉන්න දෙන්නේ නැතිය, උන්ට ඕනෑ ලෝකයම මුස්ලිම් කරන්නටය, උන්ගේ ජනගහනය එක ප්‍රතිශතයකට ආහම යුද්ද පටන් ගන්නවාය ආදී  අදහස් ජනගත කරන බයියන්ට අප්‍රිකාවේ රාජ්‍යයක් වන සෙනගාලය ගැන ශාස්ත්‍රීය හැදෑරීමක් කරන ලෙස ආරාධනා කරමි. මිලියන දාහතරක පමන ජනතාවක් ඉන්නා ඒ රටේ දළ වශයෙන් සීයට අනූ පහක් මුස්ලිම් පහක් ක්‍රිස්තියානි ය. ඒ රටේ සීයට පහේ ක්‍රිස්තියානි සෙට් එක බයියන් කියන එක උවදුරකටවත් ලක් නොවී යහතින් ඉන්න අතර රජයෙන් ක්‍රිස්තියානි පල්ලියට අනුග්‍රහයද  ලැබෙනවාය. බලන්න පල්ලහා තියෙන පින්තූරෙ දිහා. මේ එක ක්‍රිස්තියානි පල්ලියක් (Our lady of victories cathedral, Dakar, Senegal). කොටින්ම බහුතර මුස්ලිම් මිනිස්සු ක්‍රිස්තියානි ජනාධිපතිවරැ පවා තෝරා පත් කර ගත්තා. මෙතන මහ විශාල රහසක් නෑ, මුස්ලිම් මිනිස්සු ක්‍රිස්තියානි මිනිස්සුන්ගෙන් ගේම ඉල්ලන්නට හෝ ක්‍රිස්තියානි  මිනිස්සු මුස්ලිම්  මිනිස්සුන්ගෙන් ගේම ඉල්ලන්නට හෝ නොයාම,  සහ දෙගොල්ලම සහ රජය දෙපැත්තේම මිනිස්සු රැඩිකලයිස් කරන්නට පිටින් එන අන්තවාදීන් ව ගහල පැන්නීම තමා රහස.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Dakar_cathedrale.jpg/1200px-Dakar_cathedrale.jpg

දවසක් මගේ මිතුරැ බයියෙක් තවත් අප්‍රිකානු රටක් වන ඝානාවේ ක්‍රිස්තියානි මිතුරෙක් එක්ක මුස්ලිම් මිනිස්සු අරෙහෙම කරනවාය මෙහෙම කරනවාය කියල අඬපාලි කියන්න ගත්තා. හරිම පුදුමයක්, ඒ ඝානාවේ ක්‍රිස්තියානි මිතුරා දැරැවේ ඊට හාත්පසින්ම වෙනස් අදහස්. ඔහුගේ පලාතේ මුස්ලිම් ජනතාව හරිම සාමකාමී සහ ආර්ථිකයට විශාල මෙහෙයක් දරන අය බවත් ඔවුන්ව රැඩිකලයිස් කරන්නට පිටින් ආව සෙට් වලට ඒ මුස්ලිම් මිනිස්සුම එකතු වී ගහල පැන්නූ බවද ඔහු කිව්වා. ඒ ඝානාවේ ක්‍රිස්තියානි මිතුරා තමන්ගෙ රටේ තමන්ගෙ පලාතේ තමන්ගෙ අසල්වැසි මුස්ලිම් මිනිස්සු වෙනුවෙන් (most importantly, ඒ මිනිස්සු නැති තැනක) කතා කලේ එහෙම. අන්න ඒකයි ඒ රටේ මුස්ලිම් මිනිස්සු රැඩිකලයිස් නොවී සහජීවනයෙන් ඉන්න හේතුව. අහන්නකො නිකමට ලoකාවෙ සිoහළ බෞද්ධයෙකුගෙන්, මුස්ලිම් මිනිස්සු ගැන,දෙමළ මිනිස්සු ගැන, අතිනුත් දාල ලුණු ඇඹුල් එක්ක දෙන හැටි. 

බලන්න පහත පින්තූරෙ ඝානාවේ මුස්ලිම් ප්‍රධාන පූජකය තම සියවන උපන්දිනය සැමරැවේ ක්‍රිස්තියානි පල්ලියේ. 

https://i0.wp.com/www.informationng.com/wp-content/uploads/2019/04/5cc2dbd61137d.jpg?fit=615%2C469&ssl=1

 

අපරාදෙ කියන්න බෑ ඒකට  ලoකාවෙ මෝඩ බයියො දෙමළ මිනිස්සුන්ගෙන් සහ මුස්ලිම් මිනිස්සුන්ගෙන් ඉල්ලුව ගේමක් ආයෙ උන් ලොවෙත් නැති විදියට රැඩිකලයිස් වෙන්න. කොටින්ම දෙමළ මිනිස්සු යුද්දයකට තල්ලු කරන මට්ටමට, මුස්ලිම් මිනිස්සු අතර පට්ට රැඩිකල් මත පතුරවන කොටස් බලාත්මක කරන මට්ටමට ලoකාවෙ මෝඩ බයියො සහජීවනය විනාසම කරල දැම්ම. දැන් තිබෙන්නෙ විශාල වශයෙන් අන්තවාදීන්ට නතු වූ සුළුතර ජනතාවක්. ලිපියේ දෙවන කොටසකින් අන්තවාදීන්ට නතු වූ සුළුතර ජනතාව නැවත හරි ට්‍රැක් එකට ගන්නට මහජාතියේ වගකීම් මොනවාදැයි කතා කරමු.