විද්‍යුත් මාධ්‍ය වල නොයෙකුත් පෝස්ටු පල කරමින් මහජන ගෞරවය සිඟා කන හෝ මහජන ගෞරවය ඉල්ලා මහජනයාට තර්ජනය කරන අපහාස කරන හෝ උපහාස කරන එකම රැකියාව නම් ශ්‍රී ලoකාවේ වෛද්‍ය වෘත්තියයි. ගුරැවරැ, ඉන්ජිනේරැවන්, නීතිඥයන් ආදී අනිකුත් වෘත්තිකයන් ඉඳ හිට තම රැකියාව අගයමින් පෝස්ටු පල කරත් වෛද්‍යවරැ දිනපතාම තම රැකියාව වර්ණනා කරමින් විශාල පෝස්ටු ප්‍රමාණයක් පල කරති. කොරෝනා වෛරසය හිස එසවීමත් සමඟ මෙම පෝස්ටු වාර්තාගත ලෙස ඉහල ගියේය. කොතරම් ඉහල ගියේද යත් වෙනදා මෙම පෝස්ටු ගණන් නොගත් මට මේ ගැන පෝස්ටුවක් ලිවීමට හිතෙන තරම් ඉහල ගියේය. පහත දැක්වෙන්නේ එසේ තෝරාගත් පෝස්ටු කිහිපයකි.
//සියලුම බුකී වාසී ප්‍රිය මිතුරු මිතුරියන් වෙත සාදර ගෞරවයෙන් ආදර භක්තියෙන් හා චිත්ත ප්‍රීතියෙනි..
ඔබ බොහොමයක් දෙනා face book එක මඟින් ලෝකය දැක සියලු දේශ දේශාන්තර වල තතු අතැඹුලක් සේ දැන සිටියද ලංකාවේ සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රය ගැන දන්නා ඉටි ගෙඩියක් නැත. දැන ගන්නට වුවමනාවක් ඇතැයිද නොසිතමි.
වාර්ෂිකව නිදහස් සෞඛ්‍යයක් උදෙසා රජය වෙන් කරන සොච්චම් මුදලෙන් පටි රෝල් පිට රෝල් ගසමින් රිම් එකේ අඩියේම දුවමින් අවශ්‍ය මූලික පහසුකම් පවා නොමැතිව රෝහල් සහ අනෙකුත් සෞඛ්‍ය ආයතන ඔබට ලබා දෙන ගුණාත්මක සෞඛ්‍ය සේවාව ලබා දීමට කන කට්ට දන්නේ එහෙමත් කෙනෙක් ය.( ගුණාත්මක යැයි මා කියන්නේ හේතු සහ දත්ත සහිතවය.)
රජයේ රෝහලකට වැස්සකට හෝ පය ගසා නැති මා ප්‍රිය මිතුරනි,
සෞඛ්‍ය සේවකයන් යනු සෑම ලෙඩකටම ප්‍රතිශක්තිකරණය ස්වයං ජනනය කර ගත හැකි අමුතු ජීවීන් කොටසක් නොවේ.
ඔබ කොරෝනා වෛරසය ගැන අන්තර්ජාලයෙන් , ටෙලිවිෂනයෙන් හෝ වෙනත් මාධ්‍යයකින් බලා ඉගෙන ගෙන, face book හි නැහී මැරෙන්නට ගියද, ඊට වඩා දරුණු , මාරාන්තික ලෙඩ රෝග , අනතුරු සහගත තත්ව සමඟ සෞඛ්‍ය සේවකයන් දිනපතා කටයුතු කරන්නේ ඔය කියන කෙහෙල්මල් දීමනාවක් ලබා දෙන නිසා නොවේ.එවැනි දීමනාවක් අපට අවශ්‍ය නැත.
අඩුම තරමේ මූලික ජීවිතාරක්ෂක උපකරණ හෝ රෝහල් වල සෑහෙන තරම් අපිට ලැබෙන්නේ නැත.
ජීවිතාරක්ෂක උපකරණ තබා අඩු ගණනේ surgical mask වත් අපිට උවමනා තරම් නැත.
එවන් තත්වයක Alcohol hand rub ගැන කවර කතාද?
ඒත් එසේ යැයි කියා අපි රෝගීන් නොබලා සිටින්නේද නැත. දවසට සිය ගණනක් බලන සායන වල ආච්චිලා සීයලා ඇවිදින් නොදැනුවත්කමට මූණටම කහින විට අපි surgical mask ලැබෙන තුරු clinic නතර කරේ නැත. Ward round නොකර සිටියේ නැත. Sterile glouse පසෙක තබමු. අඩුගාණේ diaposable glouse පවා තොග රහිත වන විට වාට්ටුවේ ලෙඩුන්ගෙන් පරීක්ෂණ සඳහා රුධිරය නොගෙන සිටියේ නැත.
හදවත නතර වී හුස්ම නැවතුන විට "මම pregnant" ය කියා වාට්ටු බාර වෛද්‍යවරිය CPR හෙවත් හෘද තෙරපුම් ලබා නොදී සිටියේ නැත. ලෙඩාගේ තරල මගේ ඇඟේ ගෑවේ යැයි සිතා glouse ලැබෙන තුරු CPR පරක්කු කරන්නේද නැත. රෝහලේ හතරදිග් භාගයෙන් referral හෙවත යොමු කිරීම් ලැබෙන විට, අපි ඔවුන් බලන්නට වාට්ටු ගානේ යන විට, ඒ ලෙඩා බෝවෙන රෝගයකින් පෙලේද නැද්ද විමසමින් යන්නේ නැත.
ලඟ සිටින්නාට කිවිසුමක් ගියත් ඇඟ රත් වෙන උන්දැලාට ගර්භනී අවදියේදීත් වෙනසක් නැතුව පැපොල, H1N1, influenza රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කරන ගැබිණි වෛද්‍යවරියන් ගැන තේරුමක් නැති වීම ස්වභාවිකය.
අතෝරක් නැතිව අරක්කු බී නාගෙන සිටින උන්දැලා මොන අලකලංචියක් වී හෝ රෝහල් ගත වූ විට ඔවුන් අපිට ලබා දෙන Alcohol histroy එකක් නැත. අපි පුන පුනා ඇසුවද ගෙදර කෙනෙක් හෝ එය හෙලි කරන්නේ කලාතුරකිනි . එහෙව් අයට withdrawal symptom (අරක්කු නොබී සිටිනා විට ඇති වන මානසික සංකූලතාවය) ඇවිත් යකා නටද්දී රෝහල් කාර්‍යමණ්ඩලයෙන් බාගයක් ගුටි කා, කෙල නාගෙන, කුණුහරුප අසාගෙන අවසන්ය. එහෙමයි කියා හවස ward round එකේදී අපි ඔහුගේ අම්මා මුත්තා මතක් කරේ නැත. රෝගියාගේ ජීවිතය බේරීම අපට ප්‍රමාණවත් ය.
මා සිටිනා මානසික රෝගී වාට්ටු වල ප්‍රචණ්ඩ කාරී හැසිරීම් බහුලය. ඒ රෝගියාගේ වරදක් නොව ලෙඩේ හැටි බව අපි දනිමු.
වරක් ඉනේ හංගාගෙන සිටි බ්ලේඩ් තලයකින් එක් රෝගියෙක් මගේ කාර්‍යමණ්ඩලයේ රෝහල් කාර්ය සහයිකාවකගේ අත තීරු ගැසූ අතර ඇය බේරා ගැනීමට පැන්න හෙද නිලධාරිණියගේ අතටද එම සෙතේම අත් විය. බෝවෙන රෝග පරික්ෂාවට රුධිරය යවා පිටගැස්ම එන්නත විද බෙහෙත් දැමීම විනා ඔවුන් දෙදෙනාට ලැබුණ වෙනත් රැකවරණයක්, දීමනාවක් නැත.
බෙහෙත් නොගන්නා රෝගීන්ගේ නිවෙස් වලටම ගොස් බෙහෙත් විදින ක්‍රියාවලියේදී, සිය නිවසේ දොරට ඇණ ගසා වසා ගෙන ගේ ඇතුලට වී කඩු පිහි අමෝරාගෙන සිටින රෝගීන් , පොලු කැබලි අරන් අප පසු පස පන්නාගෙන එන රෝගීන් අපිට අනන්තවත් හමුවී ඇත.
අපිට බය වීමට ඇත්තේ කොරෝනා වෛරසය පමණක්ම නොවෙන නිසා ප්‍රශ්නයක් ද නැත.
රෝගී ප්‍රතිකාරයේදී ඉහත සියල්ලටම අඩු වැඩි වශයෙන් මම මුහුණ දී ඇත්තෙමි..
අනෙකුත් වෘත්තීය සගයන්ගේ කතාවද මීට නොදෙවෙනි බව දනිමි.
ඉතිං, අපිට කියන්නට බොහෝ කතා ඇත.
එහෙත් ඔබව ඒවා අසන්නට අවශ්‍ය නොමැති බව දනිමු.
අපිට අපේ රැකියාවේ සීමා මායිම් කියා දෙන්නට ඔබ අවශ්‍ය නැත.
වැස්සකට හෝ රජයේ රෝහලකට ගොඩ වී බලන්න.
Face book වලට වඩා ඔබ්බෙන් ලෝකයක් ඇත.
ස්තූතියි.//
මේ පෝස්ටු බැලූ බැල්මට හරි යැයි සිතුනද ඒවායේ බරපතල අඩුපාඩු සහ වැරදි ඇත. උදාහරණයකට පළමුවෙනි පෝස්ටුව සළකා බලමු. මම කවදාවත් මගේ වෛද්‍ය නෑදෑ හිත මිතුරන්ගෙන් එම පෝස්ටුවේ සඳහන් හෝ සඳහන් නොවුනු පෞද්ගලික උදව් ඉල්ලා නැත. එය මගේ සහ මගේ පවුලේ ප්‍රතිපත්තියකි. මම වැනි ප්‍රතිපත්ති සහිත මිනිසුන් ලoකාවේ සිටිති. එබැවින් ඉහත පෝස්ටුව මහජනයාගේ පැත්තෙන් අසාධාරණය. අනිත් අතට වෛද්‍යවරයකුගෙන් පෞද්ගලික උදව් ඉල්ලා සිටින්නේ වෛද්‍යවරයාගේම නෑදෑ හිත මිතුරන් මිස එම වෛද්‍යවරයාව නොදන්නා නොහඳුනන මිනිසුන් නොවේ. ඒ අනුව මෙම පෝස්ටුව අදාල වන්නේ වෛද්‍යවරයාගේම පවුලේ උදවියට මිස සියලුම මහජනයාට නොවේ. වෛද්‍යවරයාගේ පවුලේ උදවියගේ මෙම හැසිරීමට වෛද්‍යවරයා අකමැතිනම් විද්‍යුත් මාධ්‍ය වල පවුලේ උදවියට පෝස්ටු ලියනවාට වඩා කතාබහ කර තේරැම් කරදීම වෛද්‍යවරයාටද පහසුය අපටද පහසුය. අල්ලස් දීම මෙන්ම ගැනීමද අපරාධයකි. එමෙන්ම වෛද්‍යවරයාගෙන් පෞද්ගලික උදව් ඉල්ලීම සහ වෛද්‍යවරයා විසින් එම පෞද්ගලික උදව් ඉටු කිරීම යන කරැණු දෙකම වැරදිය. එසේ තම නෑ හිතමිතුරන්ට විශේෂ සැලකිලි දැක්වීමට රෝහල් යනු වෛද්‍යවරැන්ගේ පෞද්ගලික බූදල්ද නොවේ.
දෙවන පෝස්ටුවේ වෛද්‍යවරැ ගේම ඉල්ලන්නේ අන්තර්ජාල පරිශීලකයන්ගෙන් නොහොත් ෆේස්බුක් වීරයන්ගෙනි. පළමු පෝස්ටුවේ වෛද්‍යවරැන් කියන පරිදි මහජනයා දෙකොටසකි; 1) වෛද්‍යවරැ දෙවිවරැ ලෙස සලකන සෙට් එක (බොහෝ විට දැනඋගත් කමින් අඩු, ආර්ථික වශයෙන් අස්ථාවර, වෘත්තිකයන් නොවන, අන්තර් ජාලය පරිශීලනය නොකරන, කාටහරි ගොට්ට අල්ලා වාසි ලබා ගැනීමට පසුබට නොවන දුප්පත් අසරණ මිනිසුන්) 2) වෛද්‍යවරැ වෘත්තිකයන් ලෙස සලකන සෙට් එක (බොහෝ විට දැනඋගත්, ආර්ථික වශයෙන් ස්ථාවර, වෘත්තිකයන් වන, අන්තර් ජාලය පරිශීලනය කරන, ලෝකය ගැන දැනුමක් ඇති , ආත්ම ගෞරවයක් සහිතව ජීවත් වීමට කැමති මිනිසුන්). පරම්පරා කීපයකට පෙර ලoකාවේ ගෞරවනීයම සහ මූල්‍ය සාර්ථකත්වය ඉහලම වෘත්තිය වූයේ වෛද්‍ය වෘත්තියයි. එයට හේතුව එකල මහජනයාගෙන් අතිමහත් බහුතරය අර පළවැනි ගණයට අයත් වීමත් ලoකාවේ වෙනත් වෘත්තිකයන්ට එතරම් අවස්ථා නොතිබීමත් ය. නමුත් ලෝකයේ ප්‍රවණතා පසුගිය කාලයේදී වේගයෙන් වෙනස් විය. දෙවනි ගණයට අයිති මහජනතාව ප්‍රමාණාත්මකව වේගයෙන් ඉහළ ගියේය. වෛද්‍යවරැන්ට වඩා මූල්‍ය සාර්ථකත්වයෙන් ඉහල රැකියා ඇති විය, සමාජය මූල්‍ය සාර්ථකත්වයෙන් ඉහල වෘත්තිකයන්ට එකසමාන ගෞරවයක් සහ පිළිගැනීමක් ලබා දුන් අතර ලෝකය ගැන පහසුවෙන් දැන ගැනීමට අන්තර්ජාලය නිසා මිනිසුන්ට අවස්ථාවක් උදා විය. මේ සියල්ලෙන්ම අවාසි සහගත තත්වයක් උදා වූයේ ලoකාවේ වෛද්‍යවරැන්ටය. එයට පිළියමක් ලෙස දෙවන ගණයේ මහජනයාට පහර ගැසීමට ඇතැම් වෛද්‍යවරැ උත්සහ කලද වෛද්‍යවරැ තේරැම් ගත යුතු යථාර්ථය නම් එයින් සිදුවන්නේ වෛද්‍යවරැ මහජනයා අතර අප්‍රසාදයට ලක්වීම බවයි. අකමැත්තෙන්හෝ සියලුම වෘත්තීන්ට සහ මිනිසුන්ට සමානව සැළකීමට පුරැදු වීම හැර වෛද්‍යවරැන්ට වෙන විකල්පයක් නැත.
දියුණු රටවල තත්වය එයයි. දියුණු රටවල වෛද්‍යවරයෙක් තවත් වෘත්තිකයෙකු පමණි. වෘත්තිකයන්ට උපාධියට අමතරව ලයිසන් පවත්වා ගත යුතුය, ඒ නිසා "පෞද්ගලික උපාධි කඩ" මොන තරම් තිබුණත් වෘත්තීය ගුණාත්මක බව රැකේ, මොකද ඒවායෙන් බිහිවන සුදුසුකම් නැති වෘත්තිකයන්, ගොඩනැගිල්ලක් කඩා වැටුනු විට ඉන්ජිනේරැවාද වෛද්‍ය නොසැලකිලිමත්භාවය නිසා දොස්තරද අනිසි වැඩ කරන ලෝයර්ද ඉතුරැ වෘත්තිකයන්ගේද ලයිසන් එක තාවකාලික/සදාකාලික තහනමකට ලක් වෙන නිසා එම උපාධි තියාගෙන ගෙදර ඉන්න වෙන නිසා. එබැවින් වෘත්තිකයන් වැඩ කරන්නේ ඉතා පරිස්සමිනි, ඇයි වතාවක් දෙකක් ලෙඩ්ඩුන්ට වැරදි බෙහෙත් දුන්නොත් දොස්තර ලයිසන් එක තහනම් වී ලෙඩා දැමූ වන්දි නඩුව නිසා බoකොළොත් වී ඇතැම් විට හිරේද යා හැකි නිසයි. දැන් ඔබට තේරෙනව නේද ඇයි දියුණු රටවල දෙමාපියන්ට තමන්ගේ ලමයා කොහොමහරි දොස්තර කෙනෙක් කරන උණ නැත්තේ කියලා.
තුන්වන පෝස්ටුව වෛද්‍යවරැන් නිතරම පාහේ පල කරන අනිත් වෘත්තිකයන් හෑල්ලුවට ලක් කරන පෝස්ටු වලට උදාහරණයක්. කොරෝනා වෛරසය නිසා උද්ගතවූ හදිසි තත්වයේදී වෛද්‍යවරැන් සහ ශ්‍රී ලන්කන් එයාර් ලයින් කාර්‍යමන්ඩලය යන දෙපාර්ශවයම තම වගකීම හොඳින් ඉටු කලා. කවුරැවත් දොස්තරලට දොස් කිව්වෙ නෑ හොඳ මිසක්. ශ්‍රී ලන්කන් එයාර් ලයින් කාර්‍යමන්ඩලයටත් හොඳ කිව්වා. එතනදී ශ්‍රී ලන්කන් එයාර් ලයින් කාර්‍යමන්ඩලය මෙවැනි රෝගයක් සමඟ කටයුතු කරන විට පලඳින personal protective equipment (PPE) ඇඳ පැළඳගෙන කටයුතු කලා. දොස්තරලට ඒකට අවුල්, එයාලට PPE නැහැල්ලු. ඒවටනෙ උද්ගෝෂණ වර්ජන කරන්න ඕනේ, ඒවටනෙ වෘත්තීය සමිති ඉන්නෙ. අන්තිම පෝස්ටුවෙත් විශාල දුක්ගැනවිල්ලක් ඒ ගැන, ඒත් වැරැද්ද ඔබේමයි. ඔබේ දරැවන්ට සුපිරි පාසල් ඉල්ලා උද්ගෝෂණ වර්ජන කරපු වෙලාවෙ ඔබේ ආරක්ශාව ගැන උද්ගෝෂණ වර්ජන කලානම් අද මෙහෙම දුක්ගැනවිල්ලක් කියන්නට සිදු නොවන බවයි මගේ හැඟීම. ඇමරිකාවේ මේකට කියන්නේ playing the victim card කියලා, playing the victim card blinds you to your own flaws and so you can never improve.
අවසාන පෝස්ටුවෙන් කියවෙන පරිදි ලoකාවේ වෛද්‍යවරැ හුදෙක් රෝගීන්ගේ හිතසුව පිණිස ස්වේච්ඡාවෙන් අවදානම් ගන්නවානම් ඔබ අතර මා දන්නා තරමින් එකදු වෛද්‍යවරයෙක්වත් Doctors without Borders ආදී ස්වේච්ඡා සේවාවල නියැලෙන්නේ නැත්තේ ඇයි? සත්‍යය නම් ඔබ අතර ඇති අසමගිය, උඬඟුකම සහ ඔබේ වෘත්තීය සමිතිය දේශපාලනිකකරණය වීම නිසා ඔබට PPE වැනි මූලික අවශ්‍යතාවත් අහිමි වී ඇති බවය. එය නිවැරදි කල හැක්කේද ඔබටමය. එය නිවැරදි කිරීම වෙනුවට අපි රෝගීන්ගේ හිතසුව පිණිස PPE නැතුව, අරක මේක නැතුව වැඩ කරන බව කියමින් මිනිසුන්ව රැවටීමට හැදීම නුසුදුසුය. ඔබේ වෘත්තියේ ගරැත්වය ඔබ ආරක්‍ෂා කල යුතුය. එය ඔබේ වගකීමකි. නැතිනම් සමස්ථ සමාජයටම එය බලපායි. දොස්තර ග්ලවුස් නොදා බෝවෙන ලෙඩ රෝගියා බලනවිට නර්ස් සහ සනීපාරක්‍ෂක කම්කරැවාගේ ග්ලවුස් දැමීමේ අයිතිය ඉබේම අහිමි වේ.
ඇමරිකාවේ විදුලි රැහැන් පිළිසකර කිරීමේදී විදුලිය විසන්ධි නොකරයි. ඇමරිකානු විදුලි කාර්මිකයන් ග්ලවුස් දමා (Electrician Gloves) live wires අල්ලා ඒවා repair කරති. ග්ලවුස් වල එක pin hole එකක් තිබුනොත් විදුලි කාර්මිකයා අසුරැ සැනින් විදුලි සැර වැදී මැරිල රෝස්ට් වෙලා යනවා. එබඳු අවදානමක් ගන්නා ඇමරිකානු විදුලි කාර්මිකයා කවදාවත් විද්‍යුත් මාධ්‍ය වල නොයෙකුත් පෝස්ටු පල කරමින් මහජන ගෞරවය ඉල්ලා සිටින්නේ නැත. මහජන ගෞරවය යනු තර්ජන ගර්ජන අපහාස මගින් ලබාගත හැකි දෙයක් නොවේ.
